Myra Kaya Mezarları ve Kadın Betimlemeleri

Ege

0 Beğenme

Yorum Yaz

Favorilere Ekle

Myra’nın en görkemli yapı grubunu kaya mezarları oluşturur. İ.Ö. 5.- 4. yy. Myra’sının, ahşap mimariyi taklit eden kaya cepheleriyle görkemli mezarları, Likya Klasik Çağ kültürünün önemli temsilcileridir. Kaya mezarı nekropolleri, kuzeybatıda ovanın sinirini oluşturan ve Myros Çayı’nın biçimlendirmesiyle, düzlüğe doğru hafifçe uzanan dağ silsilesinin ucundaki yüksek kaya yüzlerinde üç farklı alanda toplanır. Nekropoller bu konumlarıyla, aynı zamanda Klasik kentin tüm dinsel ver sivil mimarisiyle de iç içedir. Öyle ki her bir mezarın, yanı başındaki “yaşamın” mimarisini taklit ederek oluşturduğu ölüler kenti, aynı zamanda sivil yerleşim imitasyonu oluşturarak , kesintisiz bir panoramik kent görüntüsünü tamamlar. Gerek kentin mahallelerini gerekse Akropolü, Nekropol alanlarına bağlayan bir yol ağı bulunduğu gibi her bir Nekropol içindeki mezar gruplarına ulaşımı sağlayan geçitler ve kaya merdivenleri de bulunmaktadır. Myros vadisine bakan Doğu Nekropol’de (Nehir Nekropolü) 41, Bati ve Doğu Nekropolü arasındaki Güney Nekropolü’nde 12, Bati Nekropolü’nde (Deniz Nekropolü) 47 mezar bulunur. Akropolde yer alan bir ve Myros Çayı’nın doğu yakasında yer alan üç mezar ile birlikte sayıları 104’ü bulurl. Topografyanın elverişli olmasına rağmen bu üç nekropol alanı birbirleriyle bağlantılı tasarlanmamıştır. Bu ayrılık, içlerinde barındırdıkları mezarların tipleri ve niteliklerindeki farklılıkta da karşımıza çıkar. Ve tüm bunlar mezar sahibinin sosyal statüsüyle ile ilgili önemli bilgiler verir.

Kaya Mezarları İ.Ö. 4. yy.’ın ilk çeyreği ile İ.Ö. 320 arasına tarihlenir. Mezarlardan 23’ü yazıtlı olup bunlardan 13’ü Likçe, 10’u Eski Yunanca’dır. Tabanı dışında dört tarafı tamamen kayadan bağımsızlaştırılmış, ön hole ve semerdanlı örtüye sahip bir örnek ile yarı bağımsızlaştırılmış birkaç örnek dışında mezarların tümü, kaya yüzündeki fasat anıtları olarak biçimlendirilmiştir. 17 mezar, cenaze işlemleri ve sonrasındaki ziyaret/anma ritüellerine uygun ortam sağlayan bir ön alana sahiptir. Mezar odaları genellikle  tektir fakat dört örnek, birden fazla mezar odasına sahip olmalarıyla bunlardan ayrılır. Boyutları, alınlık ve naos frizi üzerindeki olarak etkileyici kabartmaları, templum in antis ve peripteral düzendeki lerden tapınak cepheleriyle öne çıkan üçü dışında, Myra nekropolündeki mezarların tümü örtü sistemlerine ve cephelerine göre kendi içinde tipolojik olarak farklılaşan “mezarevleri” tipindedir.

Myra Kaya Mezarları ve Kadın Betimlemeleri

Myra kaya mezarlarının 10’unda, nitelikleri ve ölü gömme gelenekleriyle ilgili bilgiler veren ikonografileri açısından önemli edeni olan yirmi üç kabartma yer alır. Bunlardan 17’sini figürlü sahneler oluştururken, 6’sı mezar odalarındaki kline ayaklarına ait kabartmalardır. Sahneler Likya Klasik Dönem kabartmalarının önemli bir grubunu oluşturur ve genellikle İ. Ö. 4. yy.’a tarihlenir . Doğu nekropolde yer alan tapınak cepheli bir mezar, aslan boğa mücadelesinin işlendiği bir alınlığa sahiptir. Kapı üstündeki frizde, ortada yer alan klinede uzanmış mezar sahibi ailesiyle birlikte Symposium sahnesinde betimlenmişken, yanda Myra’nın bitki/doğa tanrıçası-Artemis-Myrhh bulunmaktadır. Kapının her iki yanında, üzerlerinde aslan başları taşıyan plaster yarım sütunlar bulunur.

“Resimli Mezar” olarak adlandırılan ev tipindeki bir diğer mezar 0kabartma programındaki 11 insan figürünün gerçeğe yakın ölçülerde ve incelikli betimlenmişleriyle öne çıkar . Günümüzde az da olsa görülebilen boya kalıntıları (kırmızı-mavi-sari)’nda ki bu betimlemelerin Klasik Dönem’de çok renkli bir üslupta boyanmış olduğunu göstermektedir. Mezarın ön alanının her iki yan iz bir duvarı ve dış yanlarda devam eden kaya duvarları kabartma alanları olarak seçilmiştir. Solda klineye uzanmış, elinde havaya kaldırdığı rhitonu tutan mezar beyi ve onun karşısında eşi ve çocukları betimlenmiştir. Mezarın cephe kolonu üzerinde yer aldığını bildiğimiz profilden betimlenen bir erkek çocuğu – köle kabartması, mezar fasadının sol yanında mezar beyini ayakta betimleyen bir kabartma ve ön alanı kuzeyde sınırlayan kaya yüzünde ise ziyaretçilerin betimleri yer alır. Bunlardan çıplak çocuk kabartması bugün yerinde yoktur: sökülerek Atina Müzesi’ne kaçırılmıştır. Bir diğer önemli kabartma grubu; Batı Nekropol’de, peripteral düzenli, tapınak cepheli mezar üzerindedir. Solda zırhlı bir savaşçı ile ona kalkanını uzatan hizmetkâr bir çocuk, bir sonraki sahnede ise silahlı iki çıplak savaşçı figürü betimlenmiştir. Mezarın ana kabartma konusunu oluşturan symposium sahnesinde ise kalabalık bir figür topluluğu yer alır. Klineye uzanmış mezar beyinin hemen yanı başındaki eşi bir koltukta oturmaktadır. Hanıma eşlik eden bir aile yakını, kabartma grubunun arkasından elini hanımın omzuna doğru uzatmıştır. En solda ise daha küçük betimlenmiş hizmetkârlar bulunmaktadır.

Konu ile ilişkili önceki yazılar için;

1. Likya Bölgesi ve Bölge Yaşantısı
2. Myra Antik Kenti Tarihi, Coğrafyası ve Kültür İlişkileri