Düşen Asansörde Zıplamak Sizi Kurtarabilir Mi?

Ece Uğur

0 Beğenme

Yorum Yaz

Favorilere Ekle

Her asansör kullandığımızda bu soru muhakkak aklımıza gelmiştir. Çoğunlukla akılda soru işareti bırakan fakat net bir sonuç odaklı durum olmaması da tereddüt yaratan bir soru işareti haline geldi. Asansörler neden düşer? Düşen bir asansörde zıplamak sizi kurtarabilir mi? Düşen bir asansörde neler yapılmalı?

Asansörlerin Tarihi?

Asansör, dikey olarak yük ve insan taşımada kullanılan bir araçtır. Daha yüksek ve derin yapıların yapılmasıyla, insanların ve yüklerin üst ve alt katlara ulaşabilmesini sağlamaktadır. Önceliği engelli vatandaşlarımızın hayatını kolaylaştırması için kullanılan asansörler artık yeni nesil yapıların hepsinde kullanılmaktadır. 19. yüzyılda bazı maden ocakları ve fabrikalarda, kömür ve gerekli maddelerin taşınmasında yük asansörleri kullanılıyordu. İnsanların can güvenliğini tehlikeye atmayan ilk asansörler 19. yüzyıl ortalarında yapıldı. Bu döneme kadar kentlerdeki yapılar insanların merdivenle yukarı çıkabileceği yükseklikte, en çok beş altı katlı yapılıyordu.

Eski asansörlerde kullanılan halat sarmalı tambur sistemi, buhar makinesi yerine bir elektrik motoruyla döndürülerek bugün de bazı asansörler de uygulanır. Ama elektrikli asansörlerin çoğu artık çekmeli tiptedir. Bu asansörlerde, askı halatlarının bir ucuna asansör kabini, öbür ucuna da kabinin ağırlığını dengeleyen bir karşı ağırlık bağlanmıştır. Askı halatlardan her biri, asansör boşluğunun tepesine yerleştirilmiş bir kasnağın ya da makaranın üzerindeki ayrı bir yive oturur. Bir elektrik motoruyla çalışan bu makara döndükçe halatları hareket ettirir. Böylece asansör bir yöne doğru yol alırken karşı ağırlık ters yönde hareket eder.

Modern asansörlerden bazıları da pistonlu-elektrikli tiptedir. Bunlar tıpkı eski hidrolik asansörler gibi çalışır, yalnız paslanmayı ve donmayı önlemek için su yerine yağ kullanılır. Silindirin içine elektrikli bir pompayla basılan yağ elektrikli vanalara boşaltılır. Bu asansörler çok yüksek olmayan yapılarda, özellikle de ağır yüklerin kaldırılması için fabrikalarda ve uçak gemileri ile otomobil yıkama-yağlama istasyonlarının yükseltici platformlarında kullanılır.

Asansörün Tarihçesi

Asansörler Neden Düşer?

Asansörler durduk yere düşmez. Düşmesi için bazı olayların olması gerekir. Halatların kopması fazla görülen kazalardan biridir. Sadece 15-25 yıl arası olan asansörlerin halatları aşınır. Zaten eğer asansörünüze bakım yapılıyorsa bu durum fark edilir. Öncelikle çok merak edilen ve korkulan durumları paylaşalım.

En panik yapılan an elektrik kesintisidir. Fakat elektrik kesilince asansörlerin frenleri kilitlenir ve asansör düşmez. Frenlerin tutmaması gibi bir durum olursa asansör kendini kilitler. Bir otomobil olarak düşünüldüğün de asansörün de önemli olan bakımları mevcuttur. Bunlar aksatıldığın da asansör düşüşü yaşanabilir. Asansörde kullanılan malzeme ve kalite önemlidir. Asansörde yazan kilo ve kişi sayısına dikkat edilmelidir. Olması gerekenden fazla olan ağırlık makinenin kaldırma mekanizmasına hasar verir. Bu durumda düşüş yapması doğal olur.

Düşen Bir Asansörde Zıplamak Sizi Kurtarabilir Mi?

En çok merak edilen bu konu üzerinde biraz durmak isterim. Bunu araştırmak için gerçekliğe yansıtılması yapıldı. Bir asansöre kamera takıldı ve bu durum incelendi. Paylaşılan durum şu şekildedir:

“Tam olarak doğru zamanda zıplıyorsunuz ve asansör zemine çarptığı an yerden havaya kalkıyorsunuz. Bu anda (kameramıza göre) sizin zıplama hızınız dediğimiz şey ile birlikte yukarı doğru hareket ediyorsunuz. Bu çok önemli anda asansör zemine çarpmadan hemen önce belli bir asansör hızıyla düşüyor. Siz zıpladığınız için asansörden daha yavaş düşüyorsunuz. Aniden duran asansörün tabanına çarpma hızınız, asansörün hızından sizin zıplama hızınızın çıkarılmasıyla bulunur.”

Düşen Bir Asansörde Zıplamak Sizi Kurtarabilir Mi?

Ne kadar uzun düştüğünüze bağlı. Bunun karşılığında yükseklik üzerinden düşünebiliriz: Asansör düştüğü zaman ne kadar yüksekte duruyordu ve siz ne kadar yükseğe zıplayabilirsiniz?

Bir kat düşmek (3 metre): Hesaplamalara göre 80 santimetreden düşmüş gibi yere çarpıyorsunuz. Kendinizi koruduğunuz zaman hayatta kalma şansını çok fazla. Ancak tepki vermek için sadece 0.8 saniyeniz olacak bu yüzden hazırlanın!

Üç kat düşmek (9 metre): Zemine, 4.7 metreden düşmüşsünüz gibi çarpıyorsunuz. Hayatta kalma şansının yarı yarıya ihtimalden yüksek olsa da kırıklar olması muhtemel olarak gösteriliyor.

Beş kat düşmek (15 metre): 9 metreden düşermiş gibi yere çarpıyorsunuz. Hayatta kalma ve ölüm ihtimalinin eşit olarak belirtildi bir yüksekliktir. Tepki vermeniz için 1.7 saniyeniz var.

Yedi kat düşmek (15 metre): 14 metreden aşağıya düşüyorsunuz. Zıplamak için 2 saniye süreniz olsa da hayatta kalma şansı düşük olarak gösteriliyor.

İşleri basitleştirmek için bazı varsayımlar yaptık. Zamanlamanızın mükemmel olduğunu varsaydık, muhtemelen zemini göremiyor olmanıza rağmen. Çok az geç kalırsanız çoktan zemine çarpmış oluyorsunuz; çok az erken davranırsanız kafanızı asansörün tavanına çarpabilir ve zıplama hızınızı kaybedebilirsiniz. Zıplarken, zeminden etkili bir şekilde kalkabildiğinizi varsaydık. Bunu yapmak zordur çünkü yer çekimi asansörün zeminini sizden uzağa çekiyor. Eğer birden serbest düşüşe geçerseniz, zeminle teması sağlamak için bir korkuluğa tutunmanız gerekecek.

Düşen Bir Asansörde Neler Yapılmalı?

Asansör kazalarının çoğu aslında halat kopması sebebiyle meydana gelir. Yere çakılma durumunda birey de tabana çarpar ve yara alır. Kabin yere çakıldığında meydana gelen şiddet kemikleri etkilemese bile organlar büyük ihtimalle zarar görecektir.

Düşen Bir Asansörde Neler Yapılmalı?

Yumuşak dokulu organların zarar görmemesi için ne yapmak gerekir?

• Düşüş anından az az hasarla kurtulmak için zemine cenin biçimde yatmalısınız.
• Kendinizi elinizden geldiği kadar toplayıp küçülmeye, mümkün olduğu kadar az alan kaplamaya çalışmalısınız.
• Ellerinizle başınızı, kollarınızla da vücudunuzu destekleyecek şekilde toparlanmalısınız.
• Aynadan uzak kalmaya çalışın ve köşe kısmı tercih edin.
• Zıplamak hayat kurtarabilir. Fakat doğru zamanda ve doğru hesaplamalarla.

Bu durumun yaşanmaması için bulunduğunuz bina veya sitelerin asansör bakım tarihlerini kontrol etmeliyiz. Bakımların doğru zaman da ve doğru şekilde yapıldığından emin olmak için doğru firmalarla çalışmak gerekir.