Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Sitemize üye olarak beğendiğiniz içerikleri favorilerinize ekleyebilir, kendi ürettiğiniz ya da internet üzerinde beğendiğiniz içerikleri sitemizin ziyaretçilerine içerik gönder seçeneği ile sunabilirsiniz.
Üyelerimize Özel Tüm Opsiyonlardan Kayıt Olarak Faydalanabilirsiniz
Kalkınma ajansları bir bölgedeki ekonomik kalkınmayı sağlamak için kamu tarafından kurulan ve finanse edilen bölgelere ait kurumlardır. Destekleyici ve düzenleyici olarak faaliyet gösterir. Kalkınma ajansları bölgeler arası eşitsizliğin ortadan kalkması ve bölgesel kalkınmanın sağlanması, kaynakların etkili kullanılması için kurulmuştur. Ülkemizde kalkınma ajanslarının kurulmasının bir sebebi de Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmek istemesidir. Dünyada ilk kalkınma ajansı 1956 yılında Japonya’da kurulmuştur. Ülkemizde kurulan ilk kalkınma ajansı ise 1993 yılında Ege Bölgesi Kalkınma ajansıdır(EBKA). Ancak bu kalkınma ajansının varlığı çok uzun sürmemiş 1995 yılında kapanmıştır. Kalkınma ajanslarının kamu, özel sektör ve Sivil Toplum Kuruluşlarının arasında işbirliği sağlamak, altyapıyı geliştirmek, fon sağlamak, yatırımcı çekmek ve tanıtım yapmak gibi bu örnekleri daha da arttıracağımız görevleri vardır. Kalkınma ajansları Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde 2006 yılında 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun yayımlanmasıyla kurulmuştur. Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonundan Kalkınma Bakanlığı sorumludur.
Kalkınma kelime anlamı olarak “Bir ülkede üretim ve gelir artışlarının yanı sıra ekonomik, sosyal, kültürel ve politik alanlarda yaşanan yapısal değişim süreci” olarak tanımlanabilir (Tunalı, 2010). Bir ülkenin ekonomide kalkınması nüfusun refah düzeyi, ekonomide rekabet gücü, kişi başına düşen milli gelir ve ekonomik özgürlüğün olumlu yönde değişmesiyle gelişen süreçtir.
Türkiye’de bölgeler arası gelişmişlik farkları vardır. Bu farklar gelir eşitsizlikleri, yetersiz eğitim koşulları, işsizlik vb. unsurlardır. Kısaca ekonomik ve sosyal fırsat eşitsizliği olarak ele alınabilir. (Kulaksız, 2008) Kalkınma bu sorunları gidermek, daha gelişmiş bölgeler gibi sosyal, ekonomik alanda gelişmek ve kişi başına düşen refah seviyesini arttırmak için yapılan hareketlerdir. Kalkınma genel anlamıyla kişi başına düşen üretim ve milli gelirin arttırılması, halkın özünün dünya standartlarına uyacak şekilde gelişmesi, sosyal kültürel ve ekonomik yapının gelişmesi için yapılan değişikliklerdir. Bölgesel kalkınma, bölgesel gelişme potansiyelinin harekete geçirilmesi, sermaye, bilgi, girişimcilik yeteneği gibi birikimleri bölgeye çekerek az gelişmişliğin aşılmasıdır.
Kalkınma ajanslarının amaçları bulundukları bölgedeki ekonomiyi canlandırmayı ve bölge potansiyelini harekete geçirmeyi amaçlar. Kalkınma ajansları bölge sorunlarını göz önüne alarak bunların çözülmesini ve projeler geliştirmeyi amaçlar. Ulusal kalkınma planlarına uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi teşvik etmek amacındadır. Ajanslar bölgede yenilik yapma, çalışan kesimi, yatırımcı ve rekabetçileri desteklemeyi amaçlar. Ayrıca bölgedeki eğitim kuruluşlarını geliştirmek amaçları arasındadır. Bölgesel gelişmeyi hızlandırarak bölgedeki sürdürebilirliği sağlar. Bölgedeki kırsal ve yerel kalkınmaya katkıda bulunmak ve buna yönelik projelere destekte bulunmak amacındadır. Aynı zamanda bölgeye yatırımcı çekmek amacıyla tanıtımlar yaparak bölgeyi geliştirmeyi amaçlar. Bölgede bulunan kurumların etkinliğini sağlamak ve alt yapıyı güçlendirmek, bölgeler arası gelişmişlik farkını azaltmak ve dengesizlikleri gidermeyi amaçlar. KOBİ’leri desteklemeyi ve iş yerlerine finansal destek sağlamayı amaçlar. Kalkınma ajansları bulundukları bölgedeki işletmeler, girişimciler ve çiftçiler arasında iş birliği sağlamak, geliştirmek ve desteklemek görevlerinin önemli bir kısmını oluşturur. (Erbaş, 2018)
Türkiye genelinde 26 adet Bölgesel Kalkınma Ajansı mevcuttur. Avrupa birliğine uyum kapsamında 3 düzeyde istatistikî bölge birimleri oluşturulmuştur. Düzey 1 bölge birimi, Düzey 2 bölge biriminin gruplandırılması sonucu oluşturulmuş 12 adettir. Düzey 2 bölge birimi, Düzey 3 bölge birimindeki komşu illerin gruplandırılması sonucu oluşturulmuş 26 adettir. Düzey 3 kapsamındaki istatistikî bölge birimi 81 adet olup her il bölge birimini tanımlamaktadır. (Çelepçi) Düzey 2 istatistikî bölge birimi illeri aşağıda görülmektedir.
Kalkınma ajansları ülkemizde Batı Marmara, Doğu Marmara, Ege, Akdeniz, Batı Anadolu, Orta Anadolu, Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunmaktadır.
Bölgesel kalkınma ajansları, coğrafi bölge özelinde planlar yapmakta ve bunları uygulamakla mükelleftir. Bu sayede bölgesel kalkınma ajansları, girişimci ve yatırımcıların bilgi ve beceri düzeylerine katkı sağlayarak bölgenin yatırım ve üretim potansiyelini geliştirmektedir.
Kalkınma ajansları yerel yatırımcıların girişimlerini desteklemiş ve bölgeye yabancı yatırımcılar çekmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır. Böylece bölgeye yabancı yatırımcı ile beraber döviz girişi olacağı için ekonomik büyümede gerçekleşecektir. Aynı zamanda bölgede eğitim, altyapı, yol ve enerji gibi faaliyetleri izleyerek halka destek olmuşlardır. Bölgede iş merkezleri kurarak istihdamı arttırmaya yönelik çalışmalar yapılmıştır. (Erbaş, 2018) Kalkınma ajansları bölgeyi geliştirmek adına yapılan planlarımızın başarıya ulaşmasını, bölgenin ülkedeki genel büyüme ve gelişmeye ayak uydurmasını, değişen rekabet şartlarına ayak uydurmasını sağlar. Kalkınma Ajansları; kırsal kalkınma projelerine, işletme geliştirme projelerine, tarım ve hayvancılığı geliştirme projelerine, yeni yatırımlara ve girişimcilere proje karşılığı finansal kaynak sağlamaktadır. Sağlayacağı proje, faaliyet ve kaynak desteklerinde kişi kurum ve kuruluşların kendilerini geliştirerek iş birliği duygusu güçlenecek ve bölgenin girişimcilik özellikleri harekete geçecek ve sürekli yükselerek gelişim sağlayacaktır. Ayrıca bölgedeki var olan potansiyeli, özgünlükleri, yetenekleri, kaynak ve imkânları ortaya çıkaracak ve yerel halkı harekete geçirecektir. Kalkınma ajansları bulunduğu bölgeyi ulusal ve uluslararası pazarlarda ekonomik, kültürel, sosyal anlamda aranan bölge haline getirmektedir. Örneğin, Mevlana kalkınma ajansının bölgede kalkınmaya yönelik çalışmalarına bakacak olursak; yüksek teknolojili sektörler için Ar-Ge altyapısı oluşturma, motorlu çapa makinesi üretim tesisinde kapasite arttırma, çevre dostu ısıcam üretimi, depreme dayanıklı mobilya üretimi, lale üretimi, civciv yetiştirme süreci için yenilikçi yöntemler için destek sağlamaktadır. (2011 yılı Ajans Genel Faaliyet Raporu, 2012, s.173-177).
Kuzey Doğu Anadolu kalkınma ajansının yaptığı kalkınma projelerine örnek olarak; makine teçhizat imalatı, seracılık, atık geri kazanım veya bertaraf tesisleri, su ürünleri yetiştiriciliği gibi alanlarda Bayburt, Erzincan, Erzurum bölgelerinde kalkınmaya yönelik çalışmalar yapmıştır. (Kuzka)
Kalkınma ajansları, firma ve yatırımcılara mali ve teknik olarak destek sağlamaktadır. Mali destek, desteklenecek proje veya faaliyetlerin gider bütçelerinin, belirlenecek oranlarda olan nakdi ödemelerdir. Teknik destek ise, Kalkınma Ajansının bölgedeki yerel bölgesel kalkınmaya katkıda bulunacak çalışmalar için nitelikli ve kapasite geliştirici faaliyetlere katkı sağlamak amacıyla verdiği destektir. Mali desteklerden yararlanmak isteyen başvuru sahipleri, ajansların belirlediği formları doldurur ve ilgili evrakları hazırlayarak ajanslardan destek talep ederler. Teknik destek ise ajansın önceden belirlediği başvuru tarihlerinde yapılır ve başvuruların değerlendirmesi her iki ayda bir kez olacak şekilde değerlendirilir. Bu desteklere yerel yönetimler, üniversiteler, mahalli idari birimleri ve sivil toplum örgütleri de başvuru bulunabilir. (Serka)
Bölge ekonomileri o yerin kalkınması için önemli bir role sahiptir. Bölgesel kalkınma ajanslarının etkin olabilmesi için bölgesel ekonominin temelini oluşturan sektörlerle ilgili çalışmalar yapmaları gerekir. Örneğin bulunduğu bölgede yerel halkın çoğunluğunun geçim kaynağı tarım ise ajanslar tarımsal faaliyetleri ön plana çıkararak o bölgeyi kalkındırma çalışmaları yapar. Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit edip ona göre ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya çalışır. Tespit ettikleri kaynak ve olanakları kullanarak bölgeye gelir sağlamaktadır. Bölgesel kalkınma ajansları ve KOBİ’ler ekonomik kalkınma için çok önemlidir. Bu iki kurum birbirini destekler. “Yerel girişimciliğe ve KOBİ’lere dayalı bir kalkınma modeli, bölge ve ülkelerin yerel, ulusal ve uluslararası piyasalara entegre olabilme şansını artırırken, kalkınmanın sürdürülebilirliğini de sağlamaktadır. Bu kalkınma modelinde, yerel girişimcilere ve KOBİ’lere sağladıkları destekler ile BKA’ları özel bir önem kazanmaktadırlar” (Tutar & Demiral) . Ajanslar yerel girişimciliğe ve KOBİ’lere sağladıkları desteklerle bölgede ekonomik büyümeyi hedeflemektedir. Bölgenin ekonomik anlamda gelişmesi için yabancı yatırımcıların önemi çok büyüktür. Ajanslar bu konuda yapılacak uluslararası tanıtımlara ve bu tanıtımlardan sorumlu birimlere destek sağlamaktadır. Ekonomik kalkınmanın sağlanmasında yatırım teşvikleri, kurumsal sosyal sorumluluk, organize sanayi bölgeleri gibi araçlar kullanılmıştır. Kalkınma ajansları gelişmekte zorluk çeken bölgelere destek sağlayarak, bölgedeki potansiyeli harekete geçirip gelişmesini sağlamaktadır.
Günümüzde küreselleşme ile ekonomik kalkınmada bölgeler arası rekabette hızla artmıştır. Bu süreçte bölgeler arası dengesizlikler ve gelir dağılımındaki eşitsizliklerde ortaya çıkmıştır. Buna ülkemiz açısından baktığımızda gelişmiş Avrupa Birliği ülkelerine göre daha fazla bölgesel sosyal ve ekonomik politikalara ihtiyaç duyar. Çünkü Türkiye’de bölgeler arası kalkınmışlık farkı diğer ülkelere göre fazladır. Bu kalkınmışlık farkını azaltmak için Bölgesel Kalkınma Ajanslarının daha fazla sosyal ve ekonomi politikaları uygulaması gerekmektedir. “Ajanslar, elinde bulundurduğu kaynaklar ve teknik birikimi ile bu kurum ve kuruluşlar da dâhil olmak üzere bütün ilgili tarafları (paydaşları) destekleyecek ve bunlar arasında koordinasyonu sağlayacak, onların faaliyet ve projelerini özellikle bölgesel ölçekte birbirini tamamlar hale getirecek ve dolayısıyla daha yüksek bir büyüme, gelir ve istihdam etkisi meydana getirecektir.” (Arslan, 2010) . Ajansların kaynakları iyi yönetilirse, sosyal ekonomi politikalarının finansmanı kolaylıkla sağlanabilir. Ajansların bölgelerine yaptıkları mali destekler ekonomik gelişmeyi olumlu yönde etkilemektedir. Aynı zamanda ajansların bölgede istihdam sağlamasıyla bölge ekonomisini canlı tutmaktadır. Ajansların ekonomik başarıları ve bunun bölgedeki verimliliğe yansıması bu kurumların sosyal ve ekonomik dengesizlikleri gidermesine yönelik başarılarını arttırmaktadır.
Konya ve Karaman illerini kapsayan Mevlana Kalkınma Ajansı bu illerin zaten sahip oldukları potansiyelin daha da kuvvetlenmesi ve gelişmiş bölgeler ile arasındaki farkı azaltmak amacıyla 22.11.2008 tarih ve 2008/14306 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Mevlana kalkınma ajansı hem sosyal hem de ekonomik açıdan bu bölgelerin gelişmesi için önemli bir role sahiptir. Mevlana kalkınma ajansı son zamanlarda Kırsal Kalkınma Mali Destek Programında birçok projenin desteklenmesine karar vermiştir. Bu projeler başarılı bir şekilde uygulanmaya başlandığında; pek çok araziye su imkânı sağlanacak, fidanlar dikilecek, süt sağım ve toplama merkezleri kurulacak, atık toplama ve transfer hizmeti verilecektir. Hayvancılık için çiftçilere destek sağlanacak, sulama yapılacak, içinde kadınların, gençlerin ve engelli bireylerinde bulunduğu birçok insan, organik tarımdan sulama tekniklerine, kiraz yetiştiriciliğinden hayvancılığa, taş işletmeciliğinden buğday yetiştiriciliğine kadar birçok farklı konuda eğitim görecektir. Ajans bunun gibi birçok destekleyici projelerle bölgeyi geliştirmeyi amaçlamıştır.
İzmir ilini kapsayan ve buranın bölgesel gelişimini hızlandırmak, sürdürebilir kalkınmayı sağlamak amacıyla 5449 sayılı kanun çerçevesinde 2006 yılında İZKA kurulmuştur. İzmir kalkınma ajansı; bölgenin gelişmesine, bölge ekonomisine yönelik tehditlerin önlenmesi için acil önlemler alınmasına, ciddi öneme sahip araştırma ve planlama çalışmalarına, bölgenin yenilikçilik ve girişimcilik kapasitesini geliştirmeye yönelik iş geliştirme merkezleri, teknoparklar gibi kuruluşların kurulması amacıyla projeler hazırlamıştır. Bu gibi projeler bölge için önemli kalkınma projelerinin başlatılmasına, gerçekleştirilmesine ve büyük yatırım kararlarına kısa vadede yönlendirilmesine katkıda bulunacak faaliyetlerde bulunmaktadır.
Karacadağ kalkınma ajansı Diyarbakır ve Şanlıurfa bölgelerini geliştirmek amacıyla 20.08.2009 tarihinde kurumsallaşma sürecine girmiştir. Kısa sürede bölgesel gelişme planının hazırlanması ve yatırım destek ofislerinin kurulmasıyla yapılacak olan faaliyetler üzerinde çalışmıştır. Ajans 28 projeye doğrudan faaliyet desteği ve 35 kuruma teknik destek vermiştir. Karacadağ kalkınma ajansı bölgenin cazibe ve ticaret merkezlerini korumak ve değerlendirmek, işsizliği, yoksulluğu ve gelir eşitsizliğini azaltmak hedefindedir.
Türkiye’de Bölgesel kalkınma ajansları hakkında olumlu ve olumsuz yönde birçok eleştiri gündeme gelmektedir. Bölgelerarası farkları azaltmak için her bölgeye ayrı bölgesel kalkınma ajansı kurulmasının ülke bütünlüğünü ve birliğini bozacağına, bölgelerde kutuplaşma oluşacağına ve devlet yapısının güçsüzleşeceğine dair önyargılar oluşmaktadır. “BKA‟larla, yerel yönetimlere fazla yetki ve güç devri verilmekte, bu durum üniter devlet yapısının zayıflatılmasına ve parçalanmasına, eyalet sistemine ve federal devletlere; sonrasında ise küçük, zayıf ve bağımlı devletlerin oluşumuna sebep olabilir endişesi, yıllardır Türk kamuoyunda dile getirilmektedir “(Berber ve Çelepçi, 2005: 154). Ayrıca ajansların varlığı yüzünden kamu kurum ve kuruluşlarının yetkilerinde azalma olacağına yönelik eleştiriler yapılmaktadır. Ancak bölgesel kalkınma ajansları, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetkilerinde herhangi bir daralma veya sınırlama getirmemekte, aksine kalkınma hedefi doğrultusunda onların görev ve yetkilerini daha iyi yerine getirebilmesi için mali ve teknik destek sağlamaktadır. Gelişmişlik seviyesi diğer bölgelerin gerisinde kalan bölgelere daha fazla fon ayrılması gerektiği ekonomistler tarafından düşünülmektedir. Ancak ajanslarda toplanan fonların neye göre dağıtılacağına yönelik yasa tasarısı bulunmamaktadır. Bölgesel kalkınma ajansları ve bölgede yaşayan insanlar arasında gerçekleşen iletişim sorunları, ajansların görevlerini yerine getirmesine engel olmaktadır. Bölgedeki gelir kaynaklarının dağılımının dengeli bir şekilde yapılmaması ajanslara yönelik olumsuz eleştiriler arasındadır. Bölgesel kalkınma ajansları, bölgedeki sosyal organizasyonu kolaylaştırır. Bölgelerde KOBİ’lere sağlanan destekler ekonomik gelişmeye katkı sağlamaktadır böylece bölgede işsizlik azalmaktadır. Bunlarda ajanslara yönelik olumlu eleştirilere verebileceğimiz örneklerdir.
ETİKETLER
BENZER İÇERİKLER
OKUYUCU YORUMLARI
Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Ekonomiye Etkileri
KATEGORİDEN POPÜLER HABERLER
News
16 Ağustos 2021
6 Mart 2022
EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ 
Yorum Yaz